آداب و رسوم خواستگاری و ازدواج در دایکندی

 آداب و رسوم خواستگاری و ازدواج در هزارستان ودایکندی

اوال آمد بیو بیری اورده /  کمر باریک از جاغوری اورده

کمر باریک کمر شی تال وری یه / چیمای شی گرگ قد مال وری یه

مراسم ازدواج در هزارستان آداب و رسوم متنوع و خاصی دارد. به‌طوری که هنوز گذر از آن سخت می نماید. مراسم ازدواج باید بر طبق اصول ویژه ای برگزار شود. این مراسم در هزارستان دارای مراحل گوناگون است که به برخی از آن ها اشاره می شود. خواستگاری، نامزدی و شیرینی‌خوری، میهمانی، خانه بلتی، تهیه جهیزیه و انجام خرید عروسی، جهازبران، پهن کردن سفره عقد و پخش شیرینی، خواندن خطبه عقد، خینه کدو- حنابندان، جشن عروسی، پایوازی- پاگشا از جمله ی این مراحل گوناگون اند. البته نباید رسم های نسل جدیدتر را مثل تهیه کیک عروسی، فیلمبرداری، تزیین ماشین عروس و رفتن به ماه عسل را از یاد برد که در گذشته رواج نداشته است.

شکل گیری پیوند زناشویی در هزارستان دارای مراحل و آداب خاصّی به قرار زیر است که امروزه تنها برخی از آن ها بر جای مانده است.

مراسم خواستگاری

مراسم خواستگاری نخست از همسرگزینی آغاز می شود. برای همسرگزیدن، در گذشته پدر و مادر برای پسر خود دختری را انتخاب می کردند، سپس با بزرگان به شور می نشستند. وقتی نظر فامیل های دور و نزدیک را جلب می کردند، دختر را به پسر معرفی می کردند. اغلب بدون مخالفت پسر، وارد مرحله ی خواستگاری می شدند، پسرها کمتر می توانستند اعتراضی به این گزینه ها داشته باشند. دختران کمتر سهمی در انتخاب همسر داشتند. پسران البته بستگی به خانواده آن ها داشت. خانواده های عصری و نو به خواست پسران شان احترام می گذاشتند اما خانواده های سنتی خود تصمیم گیر واقعی بودند. عشق بیشتر درونی بود و سرچشمه یی و در ازدواج نقشی زیادی نداشت. ازدواج عاشقانه کمتر اتفاق می افتاد و بیشتر ازدواج ها رسمی و از طرف خانواده ها به فرجام می رسید. عشق ها سوزان بودند و بیشتر در آغاز خفه می شدند. کسی جریت نمی کرد عریان بیان عشق کند. اظهار عشق تبدیل به داستان های عاشقانه، دوبیتی و ترانه می شد. ازدواج ها بسیار رسمی و خانوادگی بود. انتخاب همسر و(دختر زیر چشم) کردن به عهده ی زنان بود. وقتی در محفل های عروسی و خانوادگی دختری زیر چشم می شد، به زودی مراسم خواستگاری صورت می گرفت. انتخاب به سختی امروز نبود. خانواده ها انساب شناس بودند و تبارهای قومی را به خوبی می شناختند. معیار اصلی در همسر گزینی تبار نیک خانوادگی بود. اگر چند به صورت و سیرت نیز اهمیت زیادی قایل بودند. وقتی دختری برگزیده می شد، نخست مادر و یا یکی از زنان فامیل به دیدار خانواده ی دختر می رفتند. وقتی موافقت خانواده ی دختر را می گرفتند، خانواده ی پسر برای خواستگاری دختر می رفت. معمولاً خواستگاری توسط ریش سفید و یا بزرگ خانواده پدر یا مادر داماد انجام می شد. در پایان خواستگاری، پدر دختر جهت فکر کردن و مشورت مهلت می طلبید. در این زمان خانواده دختر فرصت فکر کردن می یافتند و به شور می نشستند. و بعد جواب نهایی را می دادند. البته در گذشته ازدواج بیشتر اجباری و درون خانوادگی بود، ولی امروزه جوانان خود همسر آینده ی خود را انتخاب می کنند و بعد خواستگاری انجام می شود.

اگر داماد مورد قبول واقع نشود، خانواده ی دختر به بهانه این که دختر را برای فامیل یا پسرعمو انتخاب کرده اند، جواب منفی می دهند. اما امروزه انتخاب پسر و دختر از ارکان مهم همسرگزینی است که آنان باید خود شریک زندگی شان را انتخاب کنند. وقتی پسری شریک زندگی اش را انتخاب کرد، برای مراسم خواستگاری؛ مادر با مشورت پدر به خواستگاری دختر می رود و چنانچه رضایت خانواده ی دختر را جلب کنند، پدر و مادر پسر با نزدیکان و اقوام به خواستگاری جدی می روند و به همراه خویش چادر، پیرهن، روسری، مقداری قند و انگشتر می برند.

در برخی مناطق مادر و چند تن از خانم های خانواده ی داماد به دیدن دختر می روند. اگر پسندیدند در جلسه بعد داماد را با خود می برند. چنانچه داماد هم دختر را پسندید، مادر او هدیه ای را که به آن نشانه می گویند، به خانواده ی دختر می دهد. اگر داماد پزیرفته نشد در چنین حالتی باور مردمی ناف‌ بریدن‌ پسر و دختر برای‌ یکدیگر در کودکی و لاته(چادر) انداختن روی گهواره دختر، الزام‌ ازدواج‌ پسرعمو و دخترعمو که عقد آنان را گویا در آسمان ها بسته اند را خانوده ی دختر پیش می کشند.

در برخی مناطق رسم بر این است که زنان فامیل دختری را برای پسر انتخاب می‌کنند و چندین بار به خانه دختر رفت و آمد می‌کنند تا حرکات و رفتار او را در برخورد با مهمان و خانواده اش مورد ارزیابی قرار دهند. پس از آن نوبت به آمد و شد ریش سفیدان می رسد و در فرجام به خواستگاری رسمی تبدیل می شود. ازدواج های فامیلی به ویژه در روستاها که خانواده ها در ارتباط نزدیک تر و بیشتری هستند رایج است و ازدواج فرزندان عمه ها، عموها، ماماها- دایی ها و خاله ها مرسوم تر است.

نویسنده: داکتر حفیظ شریعتی

منبع:نگارستان

اوال آمد بیو بیری اورده /  کمر باریک از جاغوری اورده

کمر باریک کمر شی تال وری یه / چیمای شی گرگ قد مال وری یه

مراسم ازدواج در هزارستان آداب و رسوم متنوع و خاصی دارد. به‌طوری که هنوز گذر از آن سخت می نماید. مراسم ازدواج باید بر طبق اصول ویژه ای برگزار شود. این مراسم در هزارستان دارای مراحل گوناگون است که به برخی از آن ها اشاره می شود. خواستگاری، نامزدی و شیرینی‌خوری، میهمانی، خانه بلتی، تهیه جهیزیه و انجام خرید عروسی، جهازبران، پهن کردن سفره عقد و پخش شیرینی، خواندن خطبه عقد، خینه کدو- حنابندان، جشن عروسی، پایوازی- پاگشا از جمله ی این مراحل گوناگون اند. البته نباید رسم های نسل جدیدتر را مثل تهیه کیک عروسی، فیلمبرداری، تزیین ماشین عروس و رفتن به ماه عسل را از یاد برد که در گذشته رواج نداشته است.

شکل گیری پیوند زناشویی در هزارستان دارای مراحل و آداب خاصّی به قرار زیر است که امروزه تنها برخی از آن ها بر جای مانده است.

مراسم خواستگاری

مراسم خواستگاری نخست از همسرگزینی آغاز می شود. برای همسرگزیدن، در گذشته پدر و مادر برای پسر خود دختری را انتخاب می کردند، سپس با بزرگان به شور می نشستند. وقتی نظر فامیل های دور و نزدیک را جلب می کردند، دختر را به پسر معرفی می کردند. اغلب بدون مخالفت پسر، وارد مرحله ی خواستگاری می شدند، پسرها کمتر می توانستند اعتراضی به این گزینه ها داشته باشند. دختران کمتر سهمی در انتخاب همسر داشتند. پسران البته بستگی به خانواده آن ها داشت. خانواده های عصری و نو به خواست پسران شان احترام می گذاشتند اما خانواده های سنتی خود تصمیم گیر واقعی بودند. عشق بیشتر درونی بود و سرچشمه یی و در ازدواج نقشی زیادی نداشت. ازدواج عاشقانه کمتر اتفاق می افتاد و بیشتر ازدواج ها رسمی و از طرف خانواده ها به فرجام می رسید. عشق ها سوزان بودند و بیشتر در آغاز خفه می شدند. کسی جریت نمی کرد عریان بیان عشق کند. اظهار عشق تبدیل به داستان های عاشقانه، دوبیتی و ترانه می شد. ازدواج ها بسیار رسمی و خانوادگی بود. انتخاب همسر و(دختر زیر چشم) کردن به عهده ی زنان بود. وقتی در محفل های عروسی و خانوادگی دختری زیر چشم می شد، به زودی مراسم خواستگاری صورت می گرفت. انتخاب به سختی امروز نبود. خانواده ها انساب شناس بودند و تبارهای قومی را به خوبی می شناختند. معیار اصلی در همسر گزینی تبار نیک خانوادگی بود. اگر چند به صورت و سیرت نیز اهمیت زیادی قایل بودند. وقتی دختری برگزیده می شد، نخست مادر و یا یکی از زنان فامیل به دیدار خانواده ی دختر می رفتند. وقتی موافقت خانواده ی دختر را می گرفتند، خانواده ی پسر برای خواستگاری دختر می رفت. معمولاً خواستگاری توسط ریش سفید و یا بزرگ خانواده پدر یا مادر داماد انجام می شد. در پایان خواستگاری، پدر دختر جهت فکر کردن و مشورت مهلت می طلبید. در این زمان خانواده دختر فرصت فکر کردن می یافتند و به شور می نشستند. و بعد جواب نهایی را می دادند. البته در گذشته ازدواج بیشتر اجباری و درون خانوادگی بود، ولی امروزه جوانان خود همسر آینده ی خود را انتخاب می کنند و بعد خواستگاری انجام می شود.

اگر داماد مورد قبول واقع نشود، خانواده ی دختر به بهانه این که دختر را برای فامیل یا پسرعمو انتخاب کرده اند، جواب منفی می دهند. اما امروزه انتخاب پسر و دختر از ارکان مهم همسرگزینی است که آنان باید خود شریک زندگی شان را انتخاب کنند. وقتی پسری شریک زندگی اش را انتخاب کرد، برای مراسم خواستگاری؛ مادر با مشورت پدر به خواستگاری دختر می رود و چنانچه رضایت خانواده ی دختر را جلب کنند، پدر و مادر پسر با نزدیکان و اقوام به خواستگاری جدی می روند و به همراه خویش چادر، پیرهن، روسری، مقداری قند و انگشتر می برند.

در برخی مناطق مادر و چند تن از خانم های خانواده ی داماد به دیدن دختر می روند. اگر پسندیدند در جلسه بعد داماد را با خود می برند. چنانچه داماد هم دختر را پسندید، مادر او هدیه ای را که به آن نشانه می گویند، به خانواده ی دختر می دهد. اگر داماد پزیرفته نشد در چنین حالتی باور مردمی ناف‌ بریدن‌ پسر و دختر برای‌ یکدیگر در کودکی و لاته(چادر) انداختن روی گهواره دختر، الزام‌ ازدواج‌ پسرعمو و دخترعمو که عقد آنان را گویا در آسمان ها بسته اند را خانوده ی دختر پیش می کشند.

در برخی مناطق رسم بر این است که زنان فامیل دختری را برای پسر انتخاب می‌کنند و چندین بار به خانه دختر رفت و آمد می‌کنند تا حرکات و رفتار او را در برخورد با مهمان و خانواده اش مورد ارزیابی قرار دهند. پس از آن نوبت به آمد و شد ریش سفیدان می رسد و در فرجام به خواستگاری رسمی تبدیل می شود. ازدواج های فامیلی به ویژه در روستاها که خانواده ها در ارتباط نزدیک تر و بیشتری هستند رایج است و ازدواج فرزندان عمه ها، عموها، ماماها- دایی ها و خاله ها مرسوم تر است.

نویسنده: داکتر حفیظ شریعتی

منبع:نگارستان