آداب و رسوم عمومی مردم هزاره – پوشش

آداب و رسوم عمومی مردم هزاره – پوشش

نویسنده: داکتر حفیظ الله شریعتی

آداب و رسوم عمومی مردم هزاره – پوشش

نویسنده: داکتر حفیظ الله شریعتی

پوشش

بدون شک همه افسانه‌ها و پیشینۀ مردم هزاره با آداب و رسوم و پوشش این منطقه پیوند خورده است که اگر این پوشش در افغانستان بی‌نظیر نباشد، می‌شود گفت کم نظیراست. پوشاک مردم هزاره در پوشش مردم هزاره2نهایت زیبایی و سادگی نمادی از پوشش اصیل هزاره‌هایی است که امروز جز در برخی مناطق روستایی در جای دیگر شاید نتوان نشانی از آن یافت. پوشاک زنان هزاره بنا به موقعیت اجتماعی، اقتصادی و شرایط سنی از ویژگی‌های مشخصی برخوردار است. پوشاک زنان جوان هزاره با پارچه‌های گوناگون در رنگ‌ها و طرح‌های شاد با چادر زیبا و رنگی همراست اما زنان مسن‌تر پارچه‌هایی به رنگ تیره با طرح‌های ساده و سیاه و سفید را ترجیح می‌دهند. چادرهای زنان هزاره که در زبان محلی به آن «لاته» می‌گویند علاوه بر وظیفۀ پوشش، زیبایی خاصی به زنان هزاره می‌دهد. «لاته» و «چادر» سرپوش نخی مخصوصی است که زنان هزاره به سر می‌کنند. «لاته» را در حالت عادی و در روزهای معمولی می‌پوشند ولی چادر را بیشتر در مراسم جشن و سرور سر می‌کنند. پیراهن زنان هزاره دارای برشی ساده، بلند و فراخ با طرح‌های گلدار و رنگ‌های متنوع است. لباس زنان هزاره دارای قسمت‌های مختلفی چون «بالاتنه یا پیرو»، «ایزار» یا «تن بان‌» و وسکت «جلیقه» است. شلوار مردان هزاره به طرح و شکل شلوارهای وطنی در افغانستان است و پیراهن آنان با برش ساده و اغلب به رنگ سفید و گاه رنگی است.

پیراهن مردان هزاره که در گویش محلی به آن «پیرو» یا «پیرو تنبو» می‌گویند دارای آستین‌های بلند و یقه گرد و چار گوش بوده و از جنس‌های گوناگون سفید و متنوع تهیه می‌شود. لباس محلی مردان و زنان هزاره در کنار دیگر اقوام و طایفه‌های هزاره با زیبایی‌های منحصر به فرد خود همواره مجالی برای تجلی ذوق و استعداد طراحان لباس‌های روز بوده است. در حقیقت لباس محلی و سنتی در هزارستان نمادی از فرهنگ و آداب و رسوم مردم آن است و نوع دوخت این لباس‌ها و رنگ‌های به کار رفته در این پوشش‌ها منحصر به‌فرد و بی‌نظیر است.

به‌طور دقیق می‌توان لباس مردم هزاره را که با وضع آب و هوایی ‎آن مطابقت دارد چنین بر شمرد:

۱- دستار پلوی و مدراسی پرییج که به سر می‌پیچند با تحت الحنکی یک بال چند وجبی که از جلو یا پشت سر آویزان می‌کنند.

۲- پیراهن فراخ و بلند از پارچه ساده سفید مانند (تیترون) یا پارچه‌های امروزی‌تر با چند رنگ که تا برابر زانو انداخته می‌شود.

۳- نیم تنه (کت) اغلب روی پیراهن پوشیده می‌شود و همچنین پالتو که در فصل زمستان می‌پوشند.

۴- شلوار پرچین و پف کرده که در دم ساق پا تنک‌تر می‌شود.

در این میان جوانان و تحصیل کردگان هزاره کم کم لباس بومی منطقه را که با شرایط اقلیمی متناسب است کنار می‌گذارند و بیشتر به سبک شهری کت و شلوار و لباس مد روز را می‌پوشند.

لباس زنان و دختران هزاره از هم متفاوت است، زنانی که سن سالی از آنها گذشته همان لباس‌های قدیمی که عبارتند از: ۱- چادر ۲- قدیفه (چارقد)

۳- وسکت را به تن می‌کنند. ۴- پیراهن بلند و گشاد ۵- شلوار بلند و گشاد

۶- دستمالی که به دور سر می‌بندند.

دختران جوان هم مانند پسران جوان لباس‌های مد روز را می‌پوشند و بندرت دختران لباس‌های زنان را به تن می‌کنند. برخی از آنان مانتو شلوار می‌پوشند.

خوراک و غذاهای معروف مردم هزاره

 

غذاهای هزاره‌ها مشابه غذاهای سنتی معروف در منطقه است. که عبارتند از:

شوربای مرغ (آب‌گوشت)، شوروای قدید، انواع قورمه، شیربرنج، اشکنه پیاز داغ، کشک (قروت)، قورتی، قورتی شیر، آش، شیر روغو، تافه شلغم، اوگری آجی، پتی، تافه کچالو، آرد بیریو و…

نانها: نان‌های محلی هزاره‌ها باهم تفاوت دارند. یکی تاوه‌ای و دیگری تنوری است. خمری نان است نازک و خوردنی. فتیر (تفتان) که اگر چند روز بگذرد خشک می‌شود و خوردن آن مشکل است.

فتیر: این نان محلی است که بهترین آن آغشته به روغن و نرم می‌باشد.

چوب جوش (راغه جاشی): خمیر را نازک کرده و آن را داخل روغن سرخ می‌کنند.

پتری روغنی: خمیر را آغشته به روغن می‌کنند و با ادویه و کشمش مخلوط کرده و در داخل قابلمه یا دیگ قرار می‌دهند و سر آن را محکم می‌کنند و در داخل تنور می‌گذارند. این نان با گرمای ملایم پخت می‌شود و صبح بر می‌دارند که خیلی خوشمزه است. از دیگر نانها: نان روغنی، نان خاش خاشی، نان کنجدی، و غیره را می‌توان نام برد. این نان‌ها برخی تازه رواج شده است.

منبع:نگارستان