پیام دایکندی

دایکندی یعنی سرزمین دلیر مردان

پیام دایکندی

دایکندی یعنی سرزمین دلیر مردان

فهرست واژه‌های متفاوت در فارسی افغانستان و ایران

فهرست واژه‌های متفاوت در فارسی افغانستان و ایران

زبان فارسی مربوط به شاخه زبان‌های هند و اروپایی است. در دو فهرست زیر بعضی از واژه‌های متفاوت در فارسی ایران و افغانستان می‌آید.

برگردان واژگان فارسی افغانستان به واژگان فارسی ایران فهرست بعضی از واژه‌های متفاوت در فارسی ایران و افغانستان در زیر می‌آید. واژه‌های سمت راست از فارسی افغانستان هستند و واژه‌های سمت چپ از فارسی ایران:

محتویات

ا ب پ ت ث ج چ ح خ د ذ ر ز ژ س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک گ ل م ن و ه ی

در می‌گیرد: آتش می‌گیرد، (در مجاز) به خشم می‌آید
آمرصاحب: جناب سرکار
آمدآمد عید: در آستانه عید
اَنتیک: زینتی
آهوگک: آهوی کوچک
بیر: آبجو

اردو: ارتش
آرَنگ یا آرن: بوق
اَرَنگ زدن، آرن زدن: بوق زدن (ارن و ارنگ تحریف‌شده horn انگلیسی است)
اریکین: چراغ فانوس
اِسپار: آهن سرتیز شخم زدن- خیش
اشپلاق، اوشپولاق: هُشپُلَک، سوت
اشتراک کردن: شرکت کردن
اعمار گردیدن: بنا شدن
افسانوی: افسانه‌ای، اسطوره‌ای
اَلماری: قفسه، کمد (ریشه در زبان پرتغالی دارد.)
انجنیر: مهندس (انگلیسی)
انکشاف(که جدید انرا معادل پیشرفت و توسعه معنی نمی‌کند)(ریشه عربی دارد): پیشرفت، توسعه
اکسیجن: اکسیژن

سر گوشی: در گوشی، پچ پچ کنان
باسی: خوراک شب‌مانده
بایسکل: دوچرخه (انگلیسی)
چند بجه؟: ساعت چند؟ (بجه، تحریف شده «بجی» هندی)
به حیث: هم‌چون، به عنوان
بحیره: دریاچه
بخاری تیلی: بخاری نفتی
بدقار: بدقهر، خشمگین
برق دستی، چراغ دستی، چراق مشتی: چراغ قوه
بنجاره والا: فروشندهٔ دوره‌گرد
بَنجاره: غله فروش دوره‌گرد (از هندی)
به تکلیف می‌شوید: به دردسر می‌افتید
به صفت: به عنوان
بوت: کفش، چکمه
بوتل: بطری، شیشه (انگلیسی)
بوجی: کیسه یا گونی
بود و باش: زندگی
بوره: شکر
بکس: کیف
بیت‌خوانی: ترانه‌خوانی
بیره: لثه
بیولوژی: زیست‌شناسی

پالیدن: جست و جو کردن (از فارسی باستان)
پالیسی(دارای ریشه انگلیسی) که در این اواخیر همان سیاست را بکار می‌برند: سیاست
پایدل: پدال (روسی، فرانسوی)
کمپل: پتو (پشتو)
پرس و پال: پرس و جوی
پروگرام(کابرد ندارد): برنامه (اروپایی)
پس آمدن: برگشتن
پس رفتن: عقب رفتن
پست بکس(ریشه انگلیسی که دیکه کار برد ندارد): صندوق پستی
پسته خانه: پست‌خانه
پشتاره: بارِ پشت
پشک: گربه (از ترکی(ازبکی))
پتلون: شلوار (از فرانسوی)(تحریف شده «پانتالون»)
پلان(کاربردش کم شده‌است): طرح (از فرانسوی)
غولک: تیرکمان موشی
پندیده‌گی: تورم
پوپنک یا پوپونک: کپک (از هندی)
پودر: هرویین (انحراف یافته)
پوقانه: بادکنک، کاندوم (سانسکریت) (لحجه هراتی: پوف کنک)
پکه: بادبزن، پنکه (هندی)
پیاله: اِستکان
پیپ:شلنگ از انگلیسی
پَیسه: پول (بنگالی)
پوهنتون: دانشکاه

تا حال: تاکنون
تاپه: مهر («تاپه» پشتو)
تاپه کردن: مهر زدن («تاپه» پشتو)
تار: رشته، سیم، نخ هندی
تجربه: آزمایش (عربی)
تحفه: هدیه (عربی)
تخنیکر: همکار فنی (روسی)
تخنیکی: فنی (بر گرفته از روسی "تخنیچِسکی)
تربوزه:هندوانه
تربیه: پرورش (انحراف یافته تربیت)
ترم: ترمپت (فرانسوی)
ترینر: مربی(انگلیسی)
تصادف: تصادفاً
تطبیق: انجام، اجرا
تعمیر: ساختمان (انحراف یافته)
تفت: بخار (فارسی باستان)
تلخان: نوعی شیرینی محلی که از آرد توت خشک درست می‌شود.
تلفون: تلفن
تمثیلی: نمایشی
تنتل: خرده ریزه (دندل/فارسی)
تهداب‌گذاری: پایه‌گذاری* توته: تکه خرده
توله («نی» هم می‌گویند): نی («توله»
تکِت: بلیت («تکت» انگلیسی، «بلیت» روسی)
تکسی: تاکسی
تکه‌فروشی: پارچه‌فروشی
تیار کردن: تهیه کردن، درست کردن
تیپ: ضبط صوت (انگلیسی)
تیله کردن: فشار دادن، هل داند
تلاشی کردن: بازرسی کردن
تیل: بنزین، سوخت
تداوی: درمان

جاپان: ژاپن
ججلداغ
جغرافیه: جغرافیا، گیتاشناسی
جمپ: دست‌انداز خیابان (انگلیسی)
جنرال: ارتشبد (انگلیسی)
جنگی بودن (کردن): قهر بودن (کردن)
جَواری: ذرت
جوال: کیسه یا گونی بزرگ
جور شده: درست شده، ساخته شده
جوگی: کولی (هندی، پشتو)
جک: پارچ آب (انگلیسی)

چارمغز: گردو
څارَنوال، څارنوالی: دادسرا (واژه‌ایست پشتو)
چاشت: ظهر
چاشنی: تنقلات
چالان کردن: روشن کردن (انحراف شده «چالو» هندی)
چاینک: قوری («چاینیک» روسی)
چُپ باش: ساکت شو
چَپلی: سندل (تحریف شده «چَپپل» هندی)
چپن: ردا
چَوتار: مکار
چوتی کردن: بافتن مو
چوچه مرغ: جوجه
چوری: النگو («چوری» هندی)
چوقور: ژرف، گود، عمیق (برگرفته از واژهٔ ازبکی)
چوکات: چارچوب، حد، قاب
چوکی: صندلی، مقام، منصب (هندی)
چَکر زدن: قدم زدن، گردش کردن

حالی: الان، حالا، فعلآ
هَلَه: یالله، زود باش
حویلی: حیاط
قصه کردن: حکایت کردن
حیوان‌شناسی: جانورشناسی

خاصتاً: به ویژه
خبررسانک: خبرچین(قاصدک)
خُشو: خُش، مادر زن (از خسو و خسور)
خفه شدن: ناراحت شدن
خوراکه: خوراکی
خی: خب
خیز زدن: پریدن
خینه: حنا (اصطلاح خودمانی روزانه بر گرفته از «خِنه» ازبکی)

دالر: دلار
داکتر صاحب: جناب دکتر
داکتر: دکتر
دخلک: قلک
در این خنک: در این سرما
دروازه: در، درِ خانه
دریا: رود
دق آوردن: دل‌تنگ شدن
دل‌ام می‌شود: دل‌ام می‌خواهد
دالیز (دهلیز): راه‌رو
دواخانه: داروخانه
دوصد: دویست
دیگ‌دان (اجاق نیز می‌گویند): اجاق، در گویش خراسانی: دیگدان
دل‌بدی: حالت تهوع

ذریعه وسیله: وسیله
ذریعهٔ: به وسیلهٔ

راجستر: ثبت نام، نام‌نویسی (راجستر از انگلیسی آمده)
رتبه: درجه (در ارتش)
رخصتی‌ها: تعطیلات
رخصتی: تعطیلی
رسم: نقاشی
رشوت‌خور: رشوه‌خوار
رمه: گله (اوزبکی)
رونما گردیدن: ظهور کردن، نمایان شدن

زنده‌جان: موجود زنده، جانور
زینه: پله

ژاله: تگرگ
ژورنالیزم: روزنامه نگاری
ژورنالیست: روزنامه نگار

ساجق: آدامس، سقز
ساحه: میدان، منطقه، مساحت
ساعت‌تِیری: وقت گذرانی
سال تعلیمی: سال تحصیلی
سالون: سالن، تالار
سپل شتر: پای شتر
ستر جنرال: ارتشبد («ستر» پشتو یعنی بزرگ)
ستره محکمه: دیوان عالی کشور
سرچرخی: سرگیجه
سرحد: مرز
سرگوشی: زیرگوشی
سَرَک: خیابان، جاده
سِگرت‌دانی: جاسیگاری
سنگ تهداب: سنگ بنا
سه صد: سی‌صد
سودا (خریدن): خرید (کردن)
سویدن: سوئد
سَیل کردن (عامه و غیر رسمی): سیر کردن، تماشا کردن

شادی:میمون
شاشه: شاش، ادرار
شاندن (نشاندن): کاشتن
شائقین: علاقه‌مندان
شرط زدن: شرط بستن
شفاخانه: بیمارستان
شَمال: باد، نسیم، در گویش خراسانی: شمال
شنیده‌گی‌ها: شنیده‌شده‌ها
شهادت‌نامه تحصیلی: دانش‌نامه تحصیلی
شور (تکان): تکان
شوربا: آبگوشت، اِشکنه

صحّی: بهداشتی
صدارت: نخست وزیری
شرنگ شرنگ زنگوله: جرینگ جرینگ زنگوله
صندلی: کرسی (زمستان)
صنف: کلاس

طیاره: هواپیما

عملیه: عملیات
عملیات جراحی: عمل جراحی
عنعنات: آیین‌ها، آداب، رسوم
عیسوی (میلادی): مسیحی، میلادی

غَرغَرک: فرفره
غریب: فقیر
غورسَی (غورسک): نوعی بازی گُرگی‌لی‌لی

فابریکه: کارخانه (ایتالیایی)
فارم مال‌داری: مزرعه دامداری
فاژه کشیدن: خمیازه کشیدن
فاصلیا: لوبیاسبز (فاصلیا واژهٔ عربی است)
فاکولته: دانشکده (فرانسوی)
فلم: فیلم
فی‌صد: درصد
فَیْر کردن: شلیک کردن (تحریف شده «فایَر» انگلیسی)
فیشن: مد (تحریف شده «فشیَن» انگلیسی)
فیصله نامه: قطع‌نامه

قال‌مقال (در تلفظ «غالمغال»): سر و صدا
قدامت: قدمت
قروت: کشک
قطیفه: حوله
قُلبه: شخم
قومندان: فرمانده
قونسول: کنسول
قَیتک: گیره مو

کار و غریبی: کار و کاسبی
کاسه‌گک: کاسه کوچک
کاغذ تشناب: کاغذ توالت
کاغذپران (گدی‌پران): بادبادک
کالای نو: لباس نو
کاکا: عمو
کاکه: عیار، جاهل مآب
کچالو: سیب‌زمینی
کدام نفر: یک کسی
کِرمِچ: کفش ورزشی
کژدم: عقرب
کشال شدن: مایل شدن، آویزان شدن
کشاله‌دار: دامنه‌دار، مفصل
کفیدن: ترکیدن
کلان: بزرگ
کولتور (فرهنگ،): فرهنگ («کلتور» فرانسوی)
کِلکین (اُرسی): پنجره (انحراف شده واژه هندی)
کمپیوتر: کامپیوتر، رایانه
کمره: دوربین
کنترول: کنترل
کیمیا: شیمی
کوچی: یکی از عشایر قوم پشتون، چادرنشین، خانه بدوش
کُرتی: کت (انحراف شده واژه روسی «کورتکه»)
کورس: کلاس، دوره (انگلیسی)
کوریای جنوبی: کره جنوبی
کیسه‌بر: جیب‌بر
کیمیایی: شیمیایی
کلچه: کلوچه، شیرینی

گادی: کالسکه
گادیران: کالسکه ران
گادی‌وان: درشکه چی
گپ: حرف
گدی: عروسک
گدیگک: عروسک کوچک
گرده: کلیه
گروپ: گروه، لامپ
گریان کردن: گریه کردن
گشتاندن: گرداندن
گلون: گلو
گنگس (گنس): گیج
گدی‌پران: بادبادک
گوگرد: کبریت
گیلاس: لیوان (تحریف شده «گِلَس» انگلیسی)

لاودسپیکر: بلندگو (انگلیسی)
لبسیرین کردن: رژ لب زدن
لبلبو: چغندرقند، لبو
لت و کوب: کتک، ضرب و شتم
لُچ: لُخت
لِفت: آسانسور («لفت» انگلیسی، «آسانسور» فرانسوی)
لفظ گرفتن:بله برون- قرار خواستگاری گذاشتن (بیش‌تر، زمانی که جواب آن مساعد است، استفاده می‌شود.)
لوحه: تابلو
لُک: ستبر
لویه جــِرگه: جرگه بزرگ، شورای عالی افغانستان («لوی» پشتو به معنی بزرگ)
لوی دِرَستیز: فرمانده کل، سرفرمانده (پشتو)
لوی څارَنوال (در تلفظ "لوی سارَن وال): دادستان کل، (پشتو)
لوی ولسوالی: فرمانداری، حکمرانی (در تقسیمات کشور افغانستان)
لیسه: دبیرستان (تلفظ نادرست «لیسِه» فرانسوی)
لیلیه: خواب‌گاه

مارکیت: بازار (انگلیسی)
ماما: دایی
مانده: خسته
مانده شدن: خسته شدن
مایک: میکروفون
متباقی: بقیه
موتر:ماشین
موی‌سفید (ریش سفید): ریش‌سفید، پیر
محافظوی: محافظتی
محفل: جلسه، نشست
مختلف‌النوع: گوناگون
مداری: شعبده‌باز
مدنیت (تمدن): تمدن
مراتب تحریری: کتباً
مربوطات ولایت: توابع استان
مزدور: خادم، کارگر روزمزد
(جهت) مسبوقیت: (جهت) اطلاع
مست: شاد
مِستَری: مکانیک
مشرانو جرگه: مجلس سنا
مصارف: هزینه‌ها
مضامین: رشته‌ها(ی تحصیلی)
معاینه‌خانه: مطب
مفکوره: اندیشه
مقبول: زیبا
مقر ولایت: استانداری
مگر: ولی، اما
ململ: پارچهٔ کتانی
ملکی: غیرنظامی
من‌حیث: به حیث، به عنوان
منطقوی: منطقه‌ای
مواشی: دام‌ها
موتر: ماشین، خودرو (انگلیسی)
موزَه: چکمه، پوتین
موزیم: موزه
موسم: فصل
موصوف: نام‌برده
مکتب: مدرسه
مِکس: مخلوط (انگلیسی)(در گفتگو بین جوانان بیشتر گفته شده)
می‌برآمد: بیرون می‌آمد
میدان هوایی: فرودگاه
میدان ورزشی: زمین ورزش
میدان: درون محوطه
مِیلَه: تفریح، پیکنیک، گلگشت

ناجوانی: بی‌معرفتی
ناز دانه: ناز نازی
نان: نان (در مجموع به غذا نیز گفته می‌شود)
ناک: گلابی
نسوان: زنان ((زنانه) مربوط به بانوان)
نشراتی: انتشاراتی
نطاقی: گوینده‌گی
نمبر (نمره، شماره): شماره، نمره
نهال شانی: نهالکاری
نو فارغ شده: تازه فارغ التحصیل شده
نول: نوک، منقار
نکاح بسته کردن: عقد کردن
نی: نه
نیم‌قاره: شبه‌قاره

وارخطایی: نگرانی، دست‌پاچگی
والی: استان‌دار
ورکشاپ: کارگاه ((انگلیسی) گاهی به صورت نادرست «وَرَکشاپ» نیز تلفظ می‌شود)
وزنین: سنگین
وزیر امور داخله: وزیر کشور
وضاحت: روشنی، واضح‌بودن
وطن‌دار: هم‌وطن
ولایت: استان
وُلسوالی: شهرستان (پشتو)

هوش‌پرک: حواس‌پرت
هوش کن: مواظب باش
هول داشتن: هراس داشتن

یازنه: شوهر خواهر
یخَن: یقه، گریبان

برگردان واژگان پارسی ایران به واژگان پارسی افغانستان

در این فهرست، واژه‌های سمت راست از پارسی ایران هستند و واژه‌های سمت چپ از پارسی افغانستان:

محتویات

ا ب پ ت ث ج چ ح خ د ذ ر ز ژ س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک گ ل م ن و ه ی

آبان، آبان ماه: عقرب، ماه (برج) عقرب
آب پز: جوش داده (مانند تخم جوش دادهٔ مرغ)
آب تنی: آب بازی
آب جو: بیر (انگلیسی)
آبدان: چاتی، آبدان
آبگوشت: شوربا
آب نبات: شیرنی، دیشلمه، (بخاطر داشتن ترکیبات لیمو «ترشک» نیز می‌گویند)
آبونمان (فرانسه): اشتراک
آبونه: مشترک
آتش سوزی: حریق
آتش نشانی: اطفائیه
آجر: خشت
آجیل: میوهٔ خشک (مانند نخود، کشمش، بادام، پسته...)
آدامس: ساجق
آذر، آذرماه: قوس، ماه (برج) قوس
آرایشگر: سلمان
)گلکار: معمار
آزمایشگاه: لابراتوار (فرانسوی)
آسانسور (فرانسه): لـِفت (انگلیسی)
آسم (فرانسه): نفس تنگی، تنگی نفس
آسمان غـُر ُنبه: رعد (در هرات: پایه قـُرقـُری)
آشغال: خاکروبه، کثافات
آق سقـّال(ترکی): ریش سفید، حـُقـّی
آگرمان (فرانسه): موافقتنامه
آگاهی: آمریت جنایی
آگهی: اعلان
آلاکلنگ: اندل چو (در هرات: الی لـُنبک)
آلرژی (فرانسه): حساسیت
آلوده: چَـتَـل، آلوده، ناپاک (در هرات: لــَمـَشت)
آلی: عضوی (آنچه در ترکیب کاربن دارد)
آماتور (فرانسه): آماتور، شوقی
آمادگی: تیاری، آمادگی
آماده: تیار، آماده
آماده باش: آماده باش (نظامی: تیارسی (پشتو))
آمپول (فرانسه): پیچکاری {(پیچکاری کردن= امیول زدن (در هرات: سوزن زدن)}
آمفی تئاتر (فرانسه): ادیتوریم (لاتین)
آوریل (فرانسه): اپریل (انگلیسی)
آموزش و پرورش: ۱. معارف ۲. تعلیم و تربیه
آهک: چونه
آهنگساز: کمپوزیتر، آهنگساز

ابره: آستر
اتاق ماشین: بادی موتر (ترکیب دو کلمهٔ انگلیسی)
اتصالی برق: شارتی برق
اتلس (اطلس): ساتن (فرانسوی)
اتوبان (آلمانی): شاهراه
اتوبوس (فرانسه): بس، سرویس (هر دو انگلیسی)
اتومبیل (فرانسه): موتر (انگلیسی)
اثاث: اسباب، سامان
اثاث کشی: کوچ کشی (در هرات: ریزپاش کشی)
اجاره: کرایه
اجاق (ترکی): دیگدان (در هرات: اجاق)
اجقون: جوانی (دانه یی از یک گیاه چتری همانند بادیان)
ادکلن (فرانسه): کلونیا
ارباب: بادار
ارتش: اردو (ترکی)
ارتشبد: ستر جنرال (پشتو)
اردک: مرغابی
اردیبهشت: ثور
ارشاد و فرهنگ: اطلاعات و کلتور، اطلاعات و فرهنگ
استارت (انگلیسی): سلف (انگلیسی؟)
اُستان: ولایت، ایالت
اُستاندار: والی
استانداری: ولایت (ادارهٔ)
استخر: حوض، حوض آب‌بازی
اسفناج: پالک، سبزی پالک (هندی، در هرات: اسپناج)
اسفند: اسپند
اسفند: حوت، دوازهمین ماه سال
اسکناس: بانکنوت (انگلیسی)
اسید (انگلیسی): تیزاب
اشکاف (روسی): الماری
اطلاعات: استخبارات
اطلسی (گل): پتونی
اعلام کنندهٔ برنامه: انانسر
افسر: آفسر، صاحب منصب
الگو: نمونه (در هرات: روبر)
النگو: چوری (هندی)
الوار: چارتراش
امضاء: امضا، دستخط
انبار: گدام
اَنبه: اَم
انبـُردست: انبرپلاس
انتصاب: تقرّر
انفاکتوس (انفارکتوس (انگلیسی)): حمله، سکتهٔ قلبی
انفجار: انفجار، انفلاق
انفیه: نسوار بینی
انفیه دان: قوطی نسوار، کدوی نسوار
اوت: اگست (انگلیسی)
اورژانس (فرانسه): عاجل
اُو َرکوت (انگلیسی): دبل کوت، بالاپوش
اونیفورم (فرانسه): یونیفورم (انگلیسی)

باجناق (ترکی): باجه
باجه: غرفه، دکّه
بادبادک: کاغذپران، گـُدی پران (درهرات: کاغذباد)
بادکردن: ۱. ورم کردن، پـُندیدن ۲. ماندن کالا و متاع بر اثر کسادی بازار یا نامرغوب بودن آن
باردار: حامله، شکمدار
بازجویی: استنطاق
بازداشت: توقیف، بازداشت
بازرسی: تفتیش، تلاشی
بازنشسته: متقاعد
باشگاه: کلوب، کـَلـَب
باقلا: باقلی
بالانس(فرانسه): معلق
بامیه (شیرینی): خجور
باند (انگلیسی): دسته، دار و دسته
بایگانی: آرشیف (فرانسه)، اوراق
بایگانی کردن: حفظ کردن
بخت آزمایی: لاتری(انگلیسی)
بخش: ولسوالی (پشتو)
بخشدار: ولسوال (پشتو)
بخشداری: ادارهٔ ولسوالی (پشتو)
بدهکار: قرضدار
بدهکاری: قرض
بـُرُس (فرانسه): بـُرس (فرانسه)
برگه: ورقه، شـُقـّه
برگهٔ زردالو: اشتـَق (در هرات: کـِشته)
برنامه: برنامه، پلان
بزرگراه: شاهراه
بساط: تبنگ
بستانکار: طلبکار
بستانکاری: طلب
بستنی: شیریخ (در هرات: بستنی)
بـُشکه (روسی): بیرل
بطری: بوتل (انگلیسی)
بغل دستی: پهلوفیل (ترکیب فارسی-انگلیسی)
بلال: جواری برشته
بلدرچین: بودنه (در هرات: کرّک)
بلند شدن: بلند شدن، برخاستن
بلند کردن: ربودن
بلوک (فرانسه): بلاک (انگلیسی)
بلوند (فرانسه): بور
بلیط (فرانسه): تکت
بـُن بست: بن بست، کوچه یی که پایانش بسته‌است
بند شلوار: اِزاربند
بنزین: پترول (هردو انگلیسی و فرانسه)
بوزینه: شادی، میمون
بنگاه: مرکز معاملات، مؤسسه
بهداری: صحیه
بهداشت: حفظ الصحه
بهمن: ۱. برج دلو ۲. برفکوچ
بهیار: مأمور صحیه
بیات: باسی، شب مانده
بید: کویه، موریانه
بیلان (فرانسه): بیلانس (انگیسی)
بیمار: مریض، ناجور (در هرات: ناخوش)
بیمارستان: شفاخانه

پاتک: ضد حمله، حملهٔ متقابل
پارچ: جک، مرتبان، تنگ
پارو: راش بیل (در هرات: پارو)
پاره کردن: پاره کردن، چیر کردن
پاره آجر: خشت پارچه
پاساژ (فرانسه): مارکیت
پاک کن: پنسل پاک
پالتو (فرانسه): بالاپوش
پانسیون (فرانسه): مهمانخانهٔ خصوصی
پانسیونر (فرانسه): مهمان مهمانخانهٔ خصوصی
پایان نامه: مونوگراف (انگلیسی)
پایو َر: ضابط، صاحب منصب پایین رتبه
پایواز = کسیکه همراه مریض در شفاخانه (بیمارستان) می‌ماند.
پاییدن: نگران و مراقب بودن (بپا: مراقب باش، هوشت را بگیر)
پاییز: خزان
پرتابل (فرانسه): سیـّار
پرتقال: ۱. کشور پرتگال ۲. مالته (میوه)
پرتوشناس: رادیولوژیست(انگلیسی)
پـَرَستو: غـُچـّی
پـُرو: خام کوک (اصطلاح خیاطی)
پرو َنده: دوسیه (فرانسه)
پریز: ساکت (انگلیسی)
پـُست: پوسته، داک
پستچی: پوسته رسان
پـُماد (فرانسه): تیوب مرهم
پنبه: پخته (در هرات و نیز در پشتو: پنبه)
پنجره: کلکین
پنکه: پَکه
پنهان: پـُت
پیشخوان: پاچال
پیشدستی: پشقاب/ بشقاب
پیشکار: خانه سامان
پیک نیک (فرانسه): میله
پیمان: قرارداد
پیمانکار: قراردادی

تاول: آبله (بر اثر سوختگی یا حساسیت. در هرات: خلفه، خرفه)
تبریزی: سفیدار (درخت سپیدار)
تبلیغات: پروپاگند
تخت کفش: تیلی، تـلـّی
تراس (فرانسه): ایوان، برنده (از ورندهٔ انگلیسی)
تراش: قلمتراش، قلم سرکن، پنسلتراش
تـُرب: مـُلـّی
تـُربچه: ملـّی گک
تربیت معلم: دارالمعلمین
ترکه: خمچه (در هرات: شوشک)
تریبون (فرانسه): میز خطابه (تاجیکی: منبر)
ترمز (روسی): بر ِک (انگلیسی)
تره: گندنا
تزریقات: پیچکاری
تزریقاتی: کمپودر (کمپوندر، انگلیسی)
تصادف: تکر (خارجی)
تفالهٔ چای: شمـّهٔ چای
تقویم: جنتری (هندی)
تگرگ: ژاله
تکنیک (فرانسه): تخنیک (روسی)
تلمبه (ظاهراَ از ترمب فرانسه): پمپ (انگلیسی)
تماشاخانه: صحنهٔ تمثیل
تمبر پستی: تکت پستی
تمیز: پاک، ستره
تندرست: جور
تنی (برادر یا خواهر): سکـّه
تو: داخل، اندرون
توت فرنگی: توت زمینی
تور (توری): جالی
توسرخ، پرتقال: لال مالته
تیپ: فرقهٔ کوچک، لوا (نظامی)
تیر: سرطان
تیغ ریش: پل ریش
تیکه: تکه، پاره، توته
تیل، تیله: توشله
تیماج: ساختیان
تیمارستان: دارالمجانین، شفاخانهٔ عقلی و عصبی

ثبت (ادارهٔ): ادارهٔ احصائیه

جا خوردن: دکه خوردن، شاک خوردن
جادکمه یی: مادگی
جاروکش: رُفتگر
جاری: زن ایور، خانم برادر شوهر (هراتی: امبجین؛ مشهدی: هم پیچه)
جاسازی: پـُت ساختن، چیزی را پنهان در میان چیزهای دیگر جای دادن
جا گذاشتن: چیزی را در جایی فراموش کردن
جالباسی: کـُت بند
جالیز: پالیز، فالیز
جُزوه دان: کارتن
جفت: جوره
جـُک: فکاهی
جلیقه: واسکت
جوجه: چوچه
جیوه: سیماب

چارچوب: چوکات، قالب
چارراه: چارراهی (میدان مرکزی، در هرات: چارسو)
چال: سست، شل
چاله: چقوری (ترکی)
چـُرت: پینکی، چرت، فکر
چرخ (دوچرخه): بایسکل (انگلیسی)
چرخ گوشت: ماشین گوشت
چرخ خیاطی: ماشین خیاطی
چراغ بادی: اریکین، الکین، فانوس
چراغ گازی: گیس
چسبیدن: فاریدن، خوش آمدن
چسب زخم: پلاستر
چشم بلبلی: لوبیای سفید
چغندر (ترکی): لبلبو
چکمه: موزه
چکه کردن: چکک کردن
چماق (ترکی): دانگ
چماقدار: دانگه یی
چـِند ِش: کـِرک(بیزاری و نفرت از چیزی)

حاشاکردن: منکر شدن، انکار کردن (هراتی: واسرنگ آمدن)
حاضری: غذای مختصر و آماده، ماحضر
حراج: لیلام
حرف: گپ
حرّاف: پرگوی
حسابداری: محاسبه
حسینیه: تکیه‌خانه
حصبه: محرقه (در هرات: دامنه)
حضور و غیاب: حاضری گرفتن
حقوق: معاش
حکم: فرمان تقرر
حلقهٔ نامزدی: چلـّه
حمـّال: جوالی
حمالی: جوالیگری
حمام: گرمابه
حمام ِ خانه: تشناب
حنا: خینه، حـِنا
حوله: دستمال، جان پاک، رویپاک (در هرات: هوله)
حومه: اطراف
حیاط: حولی، حویلی

خاک ارّه: بورهٔ ارّه
خامه: سرشیر خام، کریم
خاور (ماشین، برگرفته از اسم خاص شرکت باربری): گاز، زیل، کلّه فیل
خاور: شرق، مشرق
خاور دور: شرق دور، شرق اقصی
خاور میانه: شرق میانه
خبرگزاری: آژانس خبررسانی
خـرچنگ: کنگاش
خـُرداد: برج جوزا
خـُل: لوده، ابله، خیله
خلبان: پیلوت
خوابگاه: لیلیه
خودنویس: خودرنگ
خورش: سالن (سالند، سالان)
خیابان: سرک
خیار: بادرنگ (در هرات: خیار)
خیارچنبر: تره (در هرات: چنبرخیار)
خیس: تر
خیس کردن: تر کردن، مانند ترکردن برنج (در هرات: نم کردن)

داداش (ترکی): برادر (لقب) (هراتی: لالا)
دادگاه: محکمه
دادستان: مدعی العموم
دادگستری: عدلیه
دارایی: مالیه
دارایی، ادارهٔ: مستوفیت
داروخانه: دواخانه
داروساز: دواساز، فارماکولژست
داروسازی، دانشکدهٔ: فارمسی
دام: مال
دامپروری: فلاحت
دامداری: مالداری، فلاحت
دانش آموز: متعلم
دانشجو: محصل
دانشسرا: کالج
دانشکده: پوهنزی (پشتو)، فاکولته (فرانسوی)
دانشگاه: پوهنتون (پشتو)
دانشنامه: شهادت نامه
دانشیار: اسستانت
دایی: ماما
دبستان: مکتب
دبیر: معلم
دبیر: سکرتر، منشی
دبیرخانه: سکرتریت، قلم مخصوص، تحریرات، دارالانشاء
دبیر ِ کـُل: منشی عمومی، سرمنشی
درجه دار: ضابط
درشکه (پولندی): گادی، تانکه
درصد: فیصد
درمانگاه: کلینیک (انگلیسی)
دریا: بحر
دریایی: بحری
دست بند: چوری
دستبند ِ زندانی: ا ُلچک
دستپاچه: وارخطا (در هرات: هولکی)
دفترچه: کتابچه
دستشویی: تشناب
د ُکـتر (فرانسه): داکتر (انگلیسی)
د ُمـَل: دانه، زورک، دنبل
دُنبلان: کلپوره (خصیهٔ گوسفند)
دندانپزشک: داکترِ دندان
دوجین: درجن
دوچرخه: بایسکل (انگلیسی)
دوش (فرانسه): شاور (انگلیسی)
دوقلو: دوگانگی (در هرات: جملی)
دویست: دوصد
دهان دره: فاژه (در هرات: خمیازه)
دیوان عالی کشور: ستر محکمه (پشتو)
دیپلوم (دپلوم- فرانسه): شهادتنامه
دیپلمه (فرانسه): بکلوریا پاس، فارغ التحصیل

ذ ُرّ َت: جواری

رادیولژی (فرانسه): اکسریز (انگلیسی)
رازیانه: بادیان
راننده: درایور، دریور (انگلیسی)
رانندگی: درایو (انگلیسی)
راهنمایی: ترافیک
رب دوشامبر (فرانسه): چپن ِ خانه
ر ُتـَیل: غوندل
رزمناو: کشتی جنگی
رسانه‌های گروهی: وسایل جمعی
ر ُفتگر: جاروکش، مأمور تنظیفات
رگبار: باران تـُند
رُل (فرانسه): اشترنگ (انگلیسی)
رنگین کمان: کمان رستم
روابط عمومی: ارتباط عامه
روانپزشک: داکتر متخصص امراض روحی، متخصص عقلی و عصبی
روزنه: پنجره
روغن مایع: تیل
روناس: رودنگ
رهن: ۱. گرو ۲. اجاره
روسری: چادر، دستمال، قطیفه (در هرات: قدیفه)
ریواس: ر ِواشک
ریه: شــُش

زائو: زچه (هراتی: زاچ)
زاپاس (روسی): اشتپنی-فالتو
زاج: زاک
زاج سفید: زمچ (هراتی: زمه)
زایمان: ولادت
زالزالک: لوکات (نوعی)
زنان و زایمان: نسایی و ولادی
زندان: محبس
زندانی: محبوس، بندی
زلوبیا: جلبی
زمین‌لرزه: زلزله
زیرسیگاری: خاکستر دانی-سگرت دانی
زیرشلواری: تنبان-زیرتنبانی
زیگزاگ: پسدوزی (اصطلاح خیاطی)
زیرزمین: تکاوی (هراتی: زیرزمینی)
زیستشناسی: بیالوژی، بیولوژی

ژاندارمری (فرانسه): ژاندارم، ژاندارمه
ژانویه (فرانسه): جنوری (انگلیسی)
ژتون (فرانسه): شماره، نمره
ژست (فرانسه): قیافه، پـُز
ژلاتین (فرانسه): جلاتین (انگلیسی)، سریشم ماهی
ژله (فرانسه): جلی
ژوئن (فرانسه): جون (انگلیسی)
ژوئیه (فرانسه): جولای (انگلیسی)
ژورنال (فرانسه): ۱. مجله ۲. کتلاگ (انگلیسی)
ژیمناستیک (فرانسه): جمناستیک (انگلیسی)

سازمان ملل: مؤسسهٔ ملل متحد
ساقدوش: شاه بالا
ساک (فرانسه): دستکول
ساکت: چـُپ، آرام
سالاد (فرانسه): سلاّته
سالـَک: سالدانه (در هرات: دانهٔ سال)
سبد: زنبیل
سبیل: بروت
سبیلو: بروتی
ستاد جنگ: ارکان حرب
سحری: پس شبی
سـدّ: بند
سرباز: عسکر
سربازخانه: قشله
سرپیچ برق: هولدر
سرخک: سُـرخکان (در هرات: گل افشان)
سـُرخوردن: لغزیدن (عامه: لخشیدن)
سرسره: لغزان، لغزنده
سرُم (فرانسه): سیرم
سروان: جگرن (پشتو)
سرکار: حواله دار
سرکار: لقبی است که به جای خانم و آقا خطاب شود، مانند جناب
سرکوفت: سرزنش
سفارشی: فرمایشی
سفره: دسترخوان
سکسکه: هِـکک
سمج: شَـله
سمنو: سمنک (در هرات: سمنو)
سند ماشین: جواز سیر
سنگریزه: ریگ، ریگچه، سنگچل
سنگواره: فوسیل (انگلیسی، فسیل)
سوت: اشپول، اشپولاق
سوراخ: غار (سوراخ شد: غار شد)
سوسک: مادر کیکها
سوسیس (فرانسه): ساسیج (انگلیسی)
سوهان: سوهانک (شیرینی)
سویچ (انگلیسی): کلید
سیب زمینی: کچالو
سیرابی: شکمبه
سیگار: سگرت
سیگاری: سگرت کش
سیمان (فرانسه): سمنت (انگلیسی)

شاپرک: شب پره، بمبیرک (در هرات: شوپرک)
شارژ (فرانسه): چارج (انگلیسی)
شاه پسند: بربینه (گل)
شاهی: تراتیزک
شبدر: شفتل
ششلول: هفت تیر
ششلیک (ترکی): کباب پـُشتی
شکر: بوره
شکلات (فرانسه): چاکلت (انگلیسی)
شکلک: قلاق (هراتی: ساز گرفتن، تقلید کردن)
شکمو: شکمبوی
شـُل: سست
شلتوک: شالی
شلوار: ازار، تمبان (تنبان)
شلواربند: ازاربند (هراتی: بند تنبان)
شُله: دلده (هراتی: قلور)
شله قلمکار: نوعی دلده (در هرات: آش بهمجوش)
شلیک: فیر
شمش طلا: خشت طلا
شمعدانی: جریبن (گل)
شنا: آب بازی
شناسنامه: تذکرهٔ نفوس
شنبلیله: حلبه
شن: ریگ (هراتی: قوم (ترکی))
شنزار: ریگزار
شنل: چپن بی آستین
شورای ملی:)، شورای ملی
شورت (انگلیسی): سنتراج
شوسه (فرانسه): جادّهٔ پختهٔ اسفالت نشده
شوفاژ: مرکزگرمی
شومینه (فرانسه): بخاری دیواری
شوید: شبت
شهربانی: قوماندانی امنیه
شهردار: شاروال (پشتو)، رئیس بلدیه
شهرداری: شاروالی (پشتو)، بلدیه
شهرستانی: اطرافی
شهریور: سنبله
شیرجه: دایو، دایف (انگلیسی)
شیرین بیان: شیرین بویه
شیمی: کیمیا
شیمی آلی: کیمیای عضوی

صاعقه: الماسک، برقک
صافکاری: کپی کشی
صلیب: چلیپا
صرع: تشنج (هراتی: پرغاز)
صندلی: چوکی
صندوق پست: پست بکس (انگلیسی)
صندوقدار: تحویلدار
صنوبر: ناجو
صیغه: عقد موقت

ضابط: درجه دار
ضرب: زیربغلی
ضربی: مُـهر، تاپه

طاس: کل، بی موی
طالبی: خربزهٔ گرمه
طرح: نقشه، پلان
طوسی: فولادی، خاکستری

عامّـه: مسلمان غیر شیعی (اصطلاح کلامی)
عامی: بی سواد
عدس: نسک (هراتی: عدس)
عروسی: توی (طوی)-عاروسی
عصر:دیگر- نماز دیگر
علاوه: جمع (ریاضی)
علوم: ساینس
عماری: دولی
عمّامه:لنگی- دستار
عمل جراحی: عملیات
عمو: کاکا
عنکبوت: جولا، جولاگک

غایب: غیرحاضر
غوری: چاینک
غیبت: غیرحاضری

فتق: چوره (هراتی: دبّه)
فـِر: toni
فراری دادن: گریزاندن (عامیانه: گریختاندن)
فراورده: پیداوار
َُُفُرغون: کراچی دستی
فرم (فرانسه): فورمه، فُـرمه
فرمان ماشین: اشترنگ
فرماندار: حاکم
فرمانداری: حکومتی
فرمانده: قوماندان
فروردین: حمل (برج)
فرهنگستان: اکادمی
فسیل: فوسیل، سنگواره
فشنگ: کارتوس، مرمی
فکل: بو (پاپیون که به جای کراوات پوشند)
فناتیک: متعصب
فلفل: مُـرچ
فنجان: پیاله
فندک: لایتر
فِوریه (فرانسه): فبروری (انگلیسی)
فیش: برگه
فینال (فرانسه): فاینل (انگلیسی)

قاب (ترکی): ۱. چوکات ۲. غوری ۳. بجول (پژول)
قابلمه (ترکی): دیگچه، نوعی دیگ
قاچاقی (ترکی): گریزی
قارچ: سماروغ
قبراق (ترکی): چالاک
قرعه: پشک
قفسه: الماری
قلقلک: قتقتک (هراتی: پاخلوچه)
قلوه: گرده
قلوه سنگ: جغل، جغله
قلیان: چلم، چلیم
قلیایی: القلی
قورباغه (ترکی): بقـّه
قوری: چاینک
قهوه خانه: سماواری

کاپشن: کاپیشن
کاتالوگ (فرانسه): کتلاک (انگلیسی)
کاتالیزور (فرانسه): کتالیست (انگلیسی)
کاج: ناجو
کاچی: لیتی
کاخ سلطنتی: ارگ شاهی
کاست: کست
کاغذ سنباده: کاغذ ریگ
کالبدشکافی: تشریح
کالبدشناسی: اناتومی
کامیون (فرانسه): لاری (انگلیسی)
کاناپه (فرانسه): دیوان
کبد: جگر
کبریت: گوگرد
کُت (انگلیسی): کرتی
کتری: چایبر (هراتی: کتری، چایجوش)
کچل: کل
کدخدا: ملک (هراتی: ارباب)
کراوات (فرانسه): نکتایی (انگلیسی)
کرچک: کستراییل (انگلیسی)
کرسی: صندلی
کره: مسکه
کریدور (فرانسه): راهرو
کشاورز: زارع
کشاورزی: زراعت
کشک: قروت (ترکی)
کشو: رو َک (هراتی: خزه)
کشوری: مُـلکی
کشیک: ۱. نوکریوال ۲. پهره، پیره
کفهٔ ترازو: پتهٔ ترازو (هراتی: پلّـهٔ ترازو)
کلاس: صنف
کلانتر: سرمأمور
کلانتری: سرمأموریت
کلاه گیس: کلاه مویی
کلیه: گُـرده
کمد: الماری
کمک هزینه: مدد معاش
کمیسیون (فرانسه): کمیشن (انگلیسی)
کنف: مـُنج
کود: پارو
کولاک: برفکویه
کیف: بکس
کیوسک (فرانسه): غرفه

گاری: کراچی
گاز انبر: انبر میخکش
گازوییل (فرانسه): دیزاییل (انگلیسی)
گاوصندوق: سیف (انگلیسی)
گالش: کلوش (هردو فرانسه یا روسی)
گذرنامه: پاسپورت
گزارش: راپور
گراور (فرانسه): کلیشه (انگلیسی)
گراورسازی: زنکوگرافی (انگلیسی)
گربه: پشک
گردو: چارمغز (هراتی: جوز)
گزارشگر: راپورتر(انگلیسی)
گل محمدی: گل گلاب
گلوله: مرمی
گواتر (فرانسه): جاغور (هراتی: غمباد)
گواهی: تصدیق
گواهینامه: شهادتنامه
گواهینامهٔ رانندگی: لایسنس (انگلیسی)
گوجه فرنگی: بادمجان رومی
گونی: بوجی (هراتی: گونی)
گوینده: نطاق، انانسر (انگلیسی)
گیس سفید: پیچه سفید
گیومه (فرانسه): ناخنه، هلالین، مزدوج

لاستیک (روسی): تیر، تایر (انگلیسی)
لاستیک تویی: تیوب (انگلیسی)
لاک پشت: سنگ پشت (هراتی: کاسه پشتک)
لالایی: للو (هراتی: آلاّ، آلـِلاّ
لامپ (فرانسه): گروپ (= گلوب: انگلیسی)
لامپا (روسی): لمپا
لبو: لبلبو
لـُپ: کومه(هراتی: لمبوس)
لثه: بیره (هراتی: ارچ)
لچک: دستمال سه گوشه، سربند
لشکری: عسکری، نظامی
لوازم یدکی: پرزه
لوبیاسبز: فاسولیا
لوزه: تانسل (انگلیسی)
لوس: نازدانه (هراتی: انـّه)
لوستر (فرانسه): چلچراغ
لوله: نل
لوله کش: نلدوان
لوله کشی: نلدوانی
لِه شدن: ۱. شاریدن ۲. پخچ و پامال شدن (هراتی: پچخ شدن)
لیوان (فرانسه): گیلاس

مارس: (فرانسه) مارچ (انگلیسی)
ماساژ (فرانسه): چاپی
ماشین تحریر: ماشین تایپ
ماشین نویس: تایپست
ماما: قابله (هراتی قدیم: دایه، ماما)
مامور پـُست: داکی، پـُسته رسان
ماهواره: ستلایت (انگلیسی)
مایه‌کوبی: واکسناسیون (فرانسه)، تزریق واکسن
مبصر: کفتان، سرجماعه
متقال: کرباس (نوعی)
مجلس سنا: مشرانو جرگه
مـُچ دست: بند دست
مـُچ پا: بند پا
مچی، ساعت: ساعت بند دستی
مداد: پنسل (انگلیسی)
مدیرکـُل: مدیر عمومی
مـُرداب: جیه زار، باتلاق
مـُرداد: اسد
مساعده: معاش پیشکی
مسواک: ۱. مسواک (طبیعی از چوب درخت مسواک) ۲. برس دندان
مطب: معاینه خانه
ممیّــِز: اعشاریه
منتظر خدمت: اضافه بست
منها: تفریق
منیزیم (فرانسه): مگنیزیم (انگلیسی)
مـَو: تاک
موتور (فرانسه): ۱. ماشین (انگلیسی) ۲. موتورسیکلت، موتورسیکل
موز: کیله
موزائیک (فرانسه): خشت سمنتی
موزه (فرانسه): موزیم (انگلیسی)
موزیک (فرانسه): موسیقی
موشک: راکت
مولکول (فرانسه): مالیکیول (انگلیسی)
مه: غبار
مه (ماه) (فرانسه): می‌(انگلیسی)
مهر، ماه: میزان، برج
مهندس: انجنیر (انگلیسی)
مهندسی: انجنیری
میدان: چوک
میدان بار: منده یی
میل لنگ: کرنشافت (انگلیسی)
مینی بوس (فرانسه): مینی بس (انگلیسی)

ناتـنی: اندر
نارنگی: کینو، سنگتره
نارون: پشه خان، پشه خانه (درخت)
نامه رسان: پسته رسان، داکی
نخ: تار
نخاله: سبوس و آنجه از بیختن و غربال کردن باقی بماند
نخست وزیر: صدر اعظم
نخست وزیری: صدارت
نخودچی: نخودبریان
نخود فرنگی: مـُشنگ
نخود لپـّه: دال نخود (اردو)
نرده: کتاره
نشگون: چندُک (هراتی: چوچنگ)
نظام وظیفه: مکلفیت عسکری
نفت: تیل خاک
نمونهٔ چاپ: پروف
نمونه خوانی: پروفخوانی
نوار: فیته، تیپ
نوار قلب: گراف قلب
نورد: چوچه (چوبی که خمیر را هموار کنند)
نوغان: پیلهٔ ابریشم
نهار: چاشت

واکنش: عکس العمل
واگیردار: ساری، مسری
وام: قرض، قرضه
وان(روسی): تب (لگن بزرگ حمام)
وجین: خیشاوه (هراتی: ساو)
ورشو: نکل (هراتی: برشو)
وزارت آموزش و پرورش: وزارت معارف، وزارت تعلیم و تربیه
وزارت ارشاد: وزارت اطلاعات و فرهنگ
وزارت بازرگانی: وزارت تجارت
وزارت بهداری: وزارت صحت
وزارت دارایی: وزارت مالیه
وزارت کشور: وزارت داخله
ولایتی: اطرافی
ولخرجی: یلاخرجی (هراتی: یله خرجی)
ویار: گدایش (هراتی: گستا)
ویزیت (فرانسه): فیس (انگلیسی)، حق الزحمه

هـ

هرکاره: دیگ سنگی
هفت‌تیر: تفنگچه
هزینه: مصارف، مخارج، بودجه
هلو: شفتالو
هندوانه: تربوز (هراتی: هندوانه)
هواپیما: طیاره
هول دادن: تیله کردن (هراتی: تلنگ دادن)
هوو: انباق
هویج: زردک

یاس: یاسمن
یدک: فالتو، اشتبنی
یقه: یخن
یکان: فرقه
یکدنده: شق، لجوج (هراتی: لجباز)
یواش: آهسته
یواشکی: به آهستگی
یونجه: رشقه (هراتی: سبست)

واژگان نظامی

در متون فارسی رایج در افغانستان برابرهای پشتو برای درجات ارتشی (مدارج نظامی) رواج دارند. این برابرها در جدول زیر افزوده شده‌است.^[۱]

فارسی	پشتو
جوخه	دلگی
گروهان	تولی
گردان	کَندَک
هنگ	غُند
تیپ	لوا
لشکر	فرقه
سپاه	قول‌اُردو
ارتش	اردو
ستاد مشترک	درستیزوالی
ستوان دوم	دوهم بریدمن
ستوان یکم	لمری بریدمن
سروان	تورَن، جَکتورَن
سرگرد	جَگرَن
سرهنگ دوم	دگرمَن
سرهنگ	دگَروال
سرتیپ	برید جنرال
سرلشکر	تورن جنرال
سپهبد	دگر جنرال
ارتشبد	ستر جنرال
رئیس ستاد ارتش، سپه‌سالار	لوی درستیز
فرمانده کل قوا	اعلی سرقوماندان
پدافند هوایی	هوایی مدافعه
خمپاره‌انداز	هاوان
خمپاره‌انداز کوهی	غرنی هاوان
مسلسل	ماشیندار
نفربر زرهی	زرهدار
خودرو زرهی	محاربوی ماشین
پاسگاه	پُسته
پادگان	فرقه
یگان‌ها و واحدها	جز و تام
نیروهای چترباز	پاراشوتی هوایی قوا

ماه‌های سال

ترتیب	تعداد روزها	نام‌های فارسی		نام‌های پشتو^[^۲^]
ترتیب	تعداد روزها	در ایران	در افغانستان	در افغانستان
۱	۳۱	فروردین	حمل	وری
۲	۳۱	اردیبهشت	ثور	غویی
۳	۳۱	خرداد	جوزا	غبرګولی
۴	۳۱	تیر	سرطان	چنګاښ
۵	۳۱	مرداد	اسد	زمری
۶	۳۱	شهریور	سنبله	وږی
۷	۳۰	مهر	میزان	تله
۸	۳۰	آبان	عقرب	لړم
۹	۳۰	آذر	قوس	لیندۍ
۱۰	۳۰	دی	جدی	مرغومی
۱۱	۳۰	بهمن	دلو	سلواغه
۱۲	۲۹ یا ۳۰^[^۳^]	اسفند	حوت	کب